Fauna i jej ochrona w Kaszubskim Parku Krajobrazowym i na Kaszubach
Opracowanie odzwierciedla stan zbadania fauny obszaru Kaszubskiego Parku Krajobrazowego (KPK), który ogólnie można ocenić jako niedostateczny. Tak, jak ma to miejsce w większości podobnych
sytuacji, najlepiej poznana została awifauna, lecz także i w jej przypadku trudno mówić o wystarczającym stanie wiedzy .
Bardzo mało wiedzy zebrano i opublikowano na temat bezkręgowców KPK, toteż tę grupę zwierząt pominięto w opracowaniu całkowicie.
Wykazy oraz siedliskowo - przestrzenna charakterystyka występowania gatunków różnych grup systematycznych kręgowców
1. Wykaz ptaków lęgowych
W latach 1980-2000 na terenie KPK odnotowano 135 gatunków ptaków. Dla 77 gatunków stwierdzono gniazdowanie pewne, 47 - prawdopodobne, a dla 11 wykazano gniazdowanie możliwe. Zastosowane kategorie lęgowości są zgodne z Polskim Atlasem Ornitologicznym (Stacja Ornitologiczna 1990). Przy nazwach gatunków chronionych w Polsce dodano symbol CH. Gatunki z symbolem CH* są objęte ochroną częściową, zaś litera Ł oznacza gatunki łowne. Skrótem SPEC oznaczono tzw. Gatunki szczególnej troski (Species of European Conservation Concern) - SPEC) jest to grupa gatunków wyróżnionych na podstawie ich globalnego statusu obronnego, statusu zagrożenia w Europie oraz udziału populacji europejskiej w populacji globalnej. Obejmuje cztery kategorie : SPEC 1, SPEC 2, SPEC 3, SPEC 4.
Kategoria SPEC 1 (Species of Global Conservation Koncern) obejmuje gatunki ptaków występujące w Europie, które są przedmiotem troski ochroniarskiej w skali światowej, ponieważ ich status globalny jest określany jako "zagrożony wyginięciem" bądź "zależny od ochrony" lub też "o niewystarczającej informacji dotyczącej gatunku". Kategoria SPEC 2 (Concentraced In Europe with unfavourable conservation status) obejmuje gatunki ptaków, których populacje są skoncentrowane w Europie, których status ochronny w Europie jest uznany za niekorzystny. Kategoria SPEC 3 (Not concentrated In Europe with unfavourable conservation status) obejmuje gatunki, których populacje nie są w prawdzie skoncentrowane w Europie, lecz których status ochronny w Europie jest uznany za niekorzystny. Ostatnia kategoria SPEC 4 (Concentraced In Europe with fevourable conservation status) obejmuje gatunki, których populacje są skoncentrowane w Europie, lecz których status ochronny w Europie jest uznany za korzystny. Gatunki skoncentrowane w Europie to gatunki ptaków, które w ponad 50% gniazdują lub zimują w Europie lub na terytorium europejskie przypada ponad 50% ich globalnego areału.
Przy wyborze ptaków zagrożonych w kraju wykorzystano dane o liczebności krajowych populacji gatunków (Gromadzki i In. 1992). Za gatunki skrajnie zagrożone (oznaczone w poniższym zestawieniu symbolem ZP 1) uznano takie, których liczebność w kraju nie przekracza 100 par, za silnie zagrożone uznano gatunki o liczebności 101 - 1000 par (ZP 2), a za zagrożone uznano gatunki o liczebności populacji krajowej liczącej 1001 - 5000 par (ZP 3), (Gromadzki i Chyralecki 1995). Podana poniżej charakterystyka siedliskowa gatunków jest zbieżna z podaną w opracowaniu Bartna i In. (1995).
Z grupy ptaków szczególnej troski (SPEC) na terenie KPK występują 23 gatunki. Z ptaków zagrożonych w Polsce stwierdzono tu 6 gatunków skrajnie zagrożonych, 3 gatunki silnie zagrożone i 26 gatunków zagrożonych.
W porównaniu z innymi grupami zwierząt, ptaki KPK są stosunkowo dobrze poznane, jednakże i w przypadku tej grupy zwierząt, dla większości gatunków brak jest danych pozwalających na określenie ich liczebności, nie jest poznane dokładne ich rozmieszczenie siedliskowe, brak jest także danych pozwalających na ocenę trendów liczebności poszczególnych gatunków. Występowanie gatunków objętych strefową ochroną gniazd nie jest także poznane wystarczająco.
Perkozek Tachybaptus ruficollis (CH): Pojedyncze pary występują na małych zbiornikach, mocno zarośniętych roślinnością (śródpolne oczka i zbiorniki śródleśne).
Perkoz dwuczuby Podiceps cristatus (CH): Jego liczebność wynosi 150 - 250 par; gatunek związany z jeziorami; najliczniej występuje nad Jeziorami Raduńskimi.
Bocian czarny Ciconia nigra (CH, SPEC 3, ZP 2): białego Lasach Mirachowskich gniazduje prawdopodobnie jedna para. W 1996 r. znane gniazdo nie było zajęte (Mokwa i Kwiatkowski 1996).
Bocian biały Ciconia ciconia (CH, SPEC 2 ): Podczas inwentaryzacji bociana białego w 1995 r. na terenie parku wykryto 16 gniazd, w tym 14 zajętych (Stacja Ornitologiczna 1996). Gatunek obrąbujący w obrębie osiedli, żeruje na łąkach, nieużytkach, brzegach zbiorników wodnych.
Łabędź niemy Cygnus olor (CH): Około 10 - 15 par gniazduje na różnych zbiornikach wodnych.
Łabędź krzykliwy Cygnus cygnus (CH,ZP 1): Jednego dorosłego ptaka widziano 23 V 1996 na jeziorku N od Kamienicy - Młyn; w związku z ekspansją tego gatunku w Polsce możliwe jest podjęcie gniazdowania na obszarze KPK.
Świstun Anas penelope (CH, ZP 1): Obserwacje pojedynczych samców w trzeciej dekadzie na początku VI 1996 miały miejsce na rozlewisku pod Mirachowem i w ujściu Bukowiny do Jez. Kamienieckiego.
Cyraneczka Anas crecca (zp 3), (Ł): Rozpowszechniona na dystroficznych zbiornikach śródleśnych (szacunkowo 30 - 40 par), najliczniejsza w Lasach Mirachowskich. Na Jez. Wielkim do 8 par.
Krzyżówka Anas platyrhynchos (Ł): Najczęściej spotykana kaczka, zasiedlająca wszelkie siedliska wodne.
Cyranka Anas querquedula (CH, SPEC 3, ZP 3): Pojedyncze pary stwierdzone na okresowym zbiorniku pod Mirachowem
Płaskonos Anas clypeata (CH, ZP 3): Pojedyncze pary obserwowano na okresowym zbiorniku pod Mirachowem
Głowienka Aythya ferina (Ł): gniazduje na jeziorach i zarastających zbiornikach.
Czernica Aythya fuligula (Ł): Liczniejsza od głowienki, występuje na jeziorach, najliczniej na Jez. Raduńskim Górnym. W 1996 r. licznie obserwowana na rozlewiskach pod Mirachowem (do 10 par).
Gągoł Bucephala clangula (CH, ZP 3): Gniazduje ok. 15 -20 samic, większość na jeziorkach śródleśnych śródleśnych w Lasach Mirachowskich, nad Jez. Raduńskimi i Jez. Potęgowskim. Zakłada gniazdo w dziuplach starych drzew.
Szlachar Mergus serrator (CH, ZP 1): Jeden z najcenniejszych elementów awifauny KPK. W połowie lat 90. na Jez. Raduńskich gniazdowało 15 - 20 samic szlachara (Sikora 1996), co stanowiło ok. 30% populacji krajowej tego gatunku (Gromadzki i In. 1992). Legowiska szlachara znajdują się na dwóch wysepkach Jez. Raduńskiego Górnego. Pojedyncze samice gniazdowały na Jez. Kłodno. Pod koniec lat 90. jego liczebność spadła do 2 samic. Jeziora Raduńskie są ostoją ptaków o randze krajowej (Gromadzki i In. 1994).
Nurogęś Mergus merganser (CH, ZP 2): Na terenie KPK gniazduje 10 - 15 samic, najważniejsze lęgowiska to jeziora: Raduńskie, Kłodno i Brodno. Zakłada gniazda w dziuplach starych drzew lub rzadziej w wykrotach.
Trzmielojad Pernis apivorus (CH, SPEC 4, ZP 3): Jedna obserwacja zaniepokojonego ptaka w VIII 1998 przy rezerwacie Żurawie Błota.
Błotniak stawowy Cirrus aeroginosus (CH, ZP 3): Gniazduje nad jeziorami i niewielkimi zbiornikami w rozległych łanach szuwarów (przede wszystkim szuwaru trzcinowego). Jego liczebność wynosi 5 - 10 par.
Jastrząb Accipiter gentilis (CH, ZP 3): Rzadki, prawdopodobnie lęgowy w lasach KPK.
Krogulec Accipiter nisus (CH, ZP 3): Nielicznie lęgowy na terenach zalesionych. Często poluje na terenach otwartych.
Myszołów Bueto bueto (CH): Najliczniejszy gatunek drapieżnika. Gniazduje w różnego typu lasach, nawet w młodych drągowinach sosnowych.
Rybołów Pandion haliaetus (CH, SPEC 3, ZP 1): Tylko jedna obserwacja z sezonu lęgowego nad Jez. Raduńskim koło Borucina (1996 r.); gniazdowanie na obszarze KPK jest możliwe, ale dotychczas nie zostało ono potwierdzone.
Jarząbek Bonasa bonasia (Ł): Pomimo, że gatunek ten nie został stwierdzony w KPK, to jego występowanie w Lasach Mirachowskich wydaje się prawdopodobne. Był on widziany 25 VI 1987 w borze koło Pobłocia, tylko 5 km od granicy KPK (W. Półtora - inf. Ustna).
Głuszec Tetrao urogallus (CH, ZP 2): Gatunek wyginął w Lasach Mirachowskich, jedynej jego ostoi na obszarze KPK. Ostatnia obserwacja samicy miała tu miejsce w połowie lat 80. (Z. Klawikowski - inf ustna). Historia występowania głuszca na Kaszubach została opisana przez W. Grusa (1969).
Kuropatwa Perdix perdix (Ł, SPEC 3): Występuje w siedliskach polnych.
Przepiórka Coturnix coturnix (CH, SPEC 3, ZP3): Występuje nielicznie na łąkach w dolinach rzek.
Derkacz Cred crex (CH, SPEC 1): Nieliczny gatunek łąk i nieużytków; najliczniej spotykany w dolinie Łeby od Cieszonka do Miłoszewa. W 1996 jego liczebność wynosiła tu 7 odzywających się samców.
Wodnik Rallus aquaticus (CH): W 1983 r. słyszano jednego ptaka na zbiorniku dystroficznym koło m. Zgorzałe (Siemiński 1984).
Kropiatka Porzana porzana (CH, SPEC 4 , ZP 3): 28 IV 1998 słyszano 1 ptaka na rozlewisku pod Mirachowem.
Kokoszka Gallinula chloropus (CH, ZP 3): Kilka par gniazduje na zarastających, niewielkich zbiornikach, niewielkich zbiornikach.
Łyska Fulica atra (Ł): Występuje nad różnymi zbiornikami wodnymi, z pasem trzciny lub innego szuwaru.
Żuraw Grus grus (CH, SPEC 3,ZP 3): Na omawianym terenie gniazduje 20 - 25 par, większość żurawi występuje na torfowiskach i jeziorkach dystroficznych dystroficznych Lasach Mirachowskich.
Sieweczka rzeczna Charadrius dubius (CH, ZP 3): Pojedyncze pary gniazdują na polach i w żwirowniach żwirowniach pobliżu zbiorników wodnych.
Czajka Vanellus vanellus (CH): Gatunek związany z łąkami, a ostatnio coraz liczniej spotykany na polach
Bekas kszyk Gallinago gallinago (CH): Występuje na bagnach otoczonych lasami i na mokradłach poza lasami. Najczęściej obserwowany na rozlewisku pod Mirachowem (do 7 tokujących ptaków).
Słonka Scolopax rusticola (Ł): Dość liczna w podmokłych lasach, np. w rejonie Kurzych Grzęd.
Brodziec pławny Tringa stagnatilis (CH, ZP 1): Dwa ptaki obserwowano 9 VI 1992 na moczarach pod Bącką Hutą. Jeden z ptaków po spłoszeniu odzywał się (głos zaniepokojenia?). Podczas kolejnej kontroli tego stanowiska bodźców pławnych nie stwierdzono. Możliwe, że była to para po stracie lęgu. Lęgi tego gatunku stwierdzono tylko w kilku miejscach w Polsce.
Samotnik Tringa ochropus (CH, ZP 3): Na terenie KPK gniazduje szacunkowo 20 - 30 par tego gatunku. Występuje nad niewielkimi zbiornikami wodnymi w otoczeniu lasów i w olsach.
Brodziec piskliwy Actitis hypoleucos (CH, ZP 3): Gniazduje na zalesionych brzegach jezior mezotroficznych. Najliczniej nad Jez. Raduńskimi i nad Jez. Potęgowskim. W sumie 5 - 7 par.
Śmieszka Larus ridibundus (CH): W kilku koloniach śmieszki gniazduje 100 - 120 par. Największa z nich (80 - 100 par) znajduje się na wyspie w ujściu Bukowiny do Jez. Kamienieckiego. Śmieszka zakłada gniazda w szuwarach nad jeziorami, mokradłami mokradłami rozlewiskami.
Mewa srebrzysta Larus argentatus (CH, ZP 3): W okresie lęgowym pojedyncze pary obserwowano nad Jez. Stężyckim i Jez. Białym.
Siniak Columba oenas (CH, SPEC 4 ZP 3): Na terenie KPK występuje nielicznie w starych buczynach, np. nad Jez. Lubygość, Jez. Potęgowskim i w rezerwacie Staniszewskie Zdroje.
Grzywacz Columba palumus (Ł): Gatunek częsty w lasach i zadrzewieniach śródpolnych.
Sierpówka Streptopelia decaocto (CH): Gołąb gniazdujący powszednie w osiedlach ludzkich.
Turkawka Streptopelia tortur (CH, SPEC 3): Rzadka, możliwe lęgi na skrajach lasów , w młodych lasach i zadrzewieniach śródpolnych.
Kukułka Cuculus canorus (CH): Występuje na terenach otwartych parku.
Płomykówka Tyto alba: Jedna para gniazdowała w Bukowinie w latach 1965 - 1975 (Ruprecht i Szwagrzak 1988). Poza tym w 1971 zebrano zrzutki tej sowy w kościele w Stężycy (Ruprecht i Szwagrzak 1988). Obecnie brak stwierdzeń tej sowy na terenie KPK.
Puszczyk Strix aluco (CH): Najliczniejsza sowa w KPK. Gniazduje w lasach, zadrzewieniach śródpolnych i parkach.
Sowa uszata Asio otus (CH) Na terenie KPK występuje szacunkowo do 10 par. Najczęstsza w lasach pod Mirachowem, gdzie w 1996 r. odnotowano 4 stanowiska.
Włochatka Aegolius funereus (CH, ZP 3): W 1996 r. w lasach pod Mirachowem i Staniszewem wykryto 11 terytorialnych samców włochatki (Sikora, Cynian 1996). Gatunek występuje w starych borach, gniazduje w dziuplach. Preferuje tereny objęte ochroną rezerwatową, o ograniczonej działalności gospodarczej w lasach. Włochatka jest jednym z najcenniejszych elementów awifauny KPK.
Lelek Caprimuglus europaeus (CH, SPEC 2 ZP 3): Powszechny gatunek w siedliskach borowych.
Jerzyk Apus apus (CH): Gniazduje w osiedlach.
Zimorodek Alcedo atthis (CH, SPEC 3, ZP 3): 10 - 15 par zimorodka gniazduje w skarpach nad rzekami i strumieniami oraz nad jeziorami.
Krętogłów Jynx torquilla (CH, SPEC 3, ZP 3 ): Tylko jedna obserwacja w lesie mieszanym przy torfowisku koło Zajezierza 1996 r.
Dzięcioł zielony Picus viridis (CH, SPEC 2, ZP 3): Kilka par gniazduje w zadrzewieniach na brzegach jezior i cieków wodnych.
Dzięcioł czarny Dryocopus Martius (CH): Niezbyt licznie gniazduje w lasach KPK.
Dzięcioł duży Dendrocopos major (CH): Najliczniejszy dzięcioł lęgowy w KPK. Występuje w lasach różnego typu.
Dzięcioł średni Dendrocopos medium (CH): Głos tego gatunku słyszano w 1996 r. w rezerwacie Staniszewskie Zdroje. Możliwość gniazdowania.
Dzięciołek Dendrocopos minor (CH): Niezbyt częsty gatunek dzięcioła, występujący w zadrzewieniach nadwodnych i w oslach.
Lerka Lullula arborea (CH, SPEC 2): Gatunek skowronka związany z suchymi borami i uprawami leśnymi.
Skowronek Alauda arvensis (CH, SPEC 2): Bardzo liczny na polach i innych terenach otwartych.
Brzegówka Riparia riparia (CH, SPEC 3): Kilka kolonii brzegówki (największe do 200 nor) w skarpach żwirowni i piaszczystych obrywach.
Dymówka Hirundo rustica (CH, SPEC 3): Liczny gatunek gniazdujący w osiedlach ludzkich.
Oknówka Delichon urbica (CH): Liczna jaskółka w osiedlach ludzkich.
Świergotek polny Anthus campestris (CH, SPEC 3, ZP 3): Pojedyncze pary występują na terenach otwartych - żwirowniach, piaszczystych polach i piaszczystych nieużytkach.
Świergotek drzewny Anthus trivialis (CH): Rozpowszechniony gatunek w borach i na skrajach lasów.
Świergotek łąkowy Anthus pratensis (CH): Liczny na podmokłych łąkach i nieużytkach.
Pliszka żółta Motacilla flava (CH): Możliwe lęgi pojedynczych par na wilgotnych łąkach i pastwiskach.
Pliszka górska Motacilla cinerea (CH, ZP 3): W latach 1989 - 1991 wykryto 9 stanowisk nad Łebą i nad jej dopływami (Sikora 1992). Gatunek związany z wartko płynącymi strumieniami i rzekami.
Pliszka siwa Motacilla alba (CH): Gatunek licznie gniazdujący, drogach, nasypach.
Strzyżyk Troglodytes troglodytes (CH): Liczny gatunek lasów i dolin rzecznych.
Pokrzywnica Prunella modularis (CH): Charakterystyczny przedstawiciel lasów mieszanych i borów z dużym udziałem świerka.
Rudzik Erithacus rubecula (CH): Liczny w lasach różnego typu.
Słowik szary Luscinia luscinia (CH): Występuje w zaroślach na mokradłach.
Kopciuszek Phoenicurus ochrurus (CH): Związany z zabudowaniami ludzkimi, najliczniej występuje w osiedlach, osiedlach których prowadzone są budowy.
Pleszka Phoenicurus phoenicurus (CH): Występuje w obrębie terenów zielonych wśród zabudowań oraz na skrajach lasów.
Pokląskwa Saxicola ruberta (CH): Charakterystyczny gatunek podmokłych łąk.
Białorzytka Oenanthe oenanthe (CH): Związana z terenami ruderalnymi, żwirowniami żwirowniami śródpolnymi hałdami kamieni.
Kos Turdus merula (CH): Powszechny gatunek występujący w lasach, zadrzewieniach śródpolnych, parkach i ogrodach.
Kwiczoł Turdus pilaris (CH): Często występuje na skraju lasów i w zadrzewieniach śródpolnych, szczególnie licznie w sąsiedztwie wód.
Śpiewak Turdus philomelos (CH): Gatunek częsty w różnych typach lasów.
Paszkot Turdus viscivorus (CH): Charakterystyczny gatunek siedlisk borowych, najliczniejszy w Lasach Mirachowskich.
Świerszczak Locustella naevia (CH): Nieliczny ptak wilgotnych łąk i bagien.
Strumieniówka Locustella fluviatilis (CH): Nieliczna w olsach nadrzecznych nadrzecznych na obszarach źródliskowych.
Rokitniczka Acrocephalus schoenbaenus (CH): Gnieździ się w roślinności szuwarowej, nad zarastającymi zbiornikami eutroficznymi.
Łozówka Acrocephalus palustris (CH): Powszechny gatunek terenów z bujną roślinnością zielną i krzewiastą.
Trzcinniczek Acrocephalus scirpaceus (CH): Gatunek występujący w trzcinowiskach nad jeziorami.
Trzciniak Acrocephalus arundinaceus (CH): Gatunek związany z płatami trzciny porastającymi przybrzeżną strefę jezior.
Zaganiacz Hippolais icterina (CH): Występuje na skrajach lasów, w parkach i ogrodach.
Piegża Sylvia curruca (CH): Pokrzewka gniazdująca na skraju lasów, zakrzaczeniach śródpolnych i w młodnikach.
Cierniówka Sylvia communis (CH): Gatunek preferujący siedliska krzaczaste w krajobrazie otwartym.
Kapturka Sylvia atricapilla (CH): Gatunek zamieszkujący lasy liściaste i mieszane, występuje zarówno w głębi, jak i na skraju lasu zasiedla także zadrzewienia śródpolne.
Gajówka Sylvia borin (CH): Gatunek gniazdujący na skrajach lasów i w zadrzewieniach śródpolnych.
Wójcik Phylloscopus trochiliodes (CH, ZP 1): w lasach koło Mirachowa dwukrotnie obserwowano śpiewające samce.
Świstunka Phylloscopus sibilatrix (CH): Najliczniej występuje w lasach liściastych i mieszanych.
Pierwiosnek Phylloscopus collybita (CH): W lasach liściastych liściastych mieszanych gatunek ten spotykany jest najczęściej.
Piecuszek Phylloscopus trochilus (CH): Gatunek związany z młodymi lasami i młodnikami oraz ze skrajem lasu.
Mysikrólik Regulus regulus (CH): Gniazduje w borach różnego rodzaju.
Zniczek Regulus ignicapillus (CH): Gatunek występujący w lasach z domieszką świerka. Stosunkowo częsty w Lasach Mirachowskich.
Muchołówka szara Muscicapa strata (CH, SPEC 3): Ten gatunek muchłówki gniazduje w lasach mieszanych i na ich skraju, a także w zadrzewieniach śródpolnych.
Muchołówka mała Ficedula parva (CH): Związana ze starymi drzewostanami, szczególnie buczynami buczynami lasami mieszanymi (najliczniej w rejonie Jeziora Lubygość, Potęgowskiego oraz w rezerwacie Staniszewskie Zdroje).
Muchołówka żałobna Ficedula hypoleuca (CH): gatunek występujący w lasach różnego typu.
Raniuszek Aegithalos caudatus (CH): Gniazduje w lasach z silnie rozwiniętą roślinnością krzewiastą.
Sikora uboga Parus palustris (CH): Ptak związany przede wszystkim z olsami
Czarnogłówka Parus montanus (CH): Ptak młodego lasu mieszanego.
Czubatka Parus cristatus (CH): Charakterystyczny ptak suchych borów.
Sosnówka Parus ater (CH): Gatunek liczny w borach.
Modraszka Parus caeruleus (CH): Sikora występująca w lasach mieszanych i liściastych oraz w zadrzewieniach wśród osiedli.
Bogatka Parus major (CH): Gniazduje we wszystkich typach lasu, oprócz monokultur sosnowych. Spotykana także w obrębie zabudowań, w parkach, sadach i ogrodach.
Kowalik Sitta europea (CH): Występuje w lasach liściastych mieszanych.
Pełzacz leśny Cerhia familiaris (CH): Powszechny gatunek lasów
Pełzacz ogrodowy Certhia brachydactyla (CH): Występuje najczęściej na skrajach lasu i w niewielkich zadrzewieniach.
Remiz Remiz pendulinus (CH): Na obszarze KPK występuje kilkanaście par gniazdujących w zadrzewieniach i zakrzaczeniach nad zbiornikami wodnymi.
Gąsiorek Lanius colurio (CH, SPEC 3): Gniazduje w zakrzaczeniach śródpolnych, na skrajach lasów i w młodnikach.
Sójka Garrulus glandarius (CH): Powszechnie spotykana w lasach.
Sroka Pica pica (CH*): Gatunek liczny, gniazdujący najliczniej w obrębie osiedli ludzkich, rzadziej w zadrzewieniach i zakrzaczeniach śródpolnych oraz w dolinach rzecznych.
Orzechówka Nucifraga caryocatactes (CH, ZP 3): Kilka par występuje w Lasach Mirachowskich, gniazdując w borach z udziałem świerka.
Kawka Coloeus monedula (CH): Liczny gatunek w obrębie osiedli ludzkich.
Wrona Corvus corone (CH*): Powszechnie gniazduje w różnego rodzaju zadrzewieniach na terenie całego parku KPK.
Gawron Corvusfrugilegus (CH*): Mała kolonia istniała na początku lat 90. w Chmielnie. Obecnie w KPK nie gniazduje.
Kruk Corvus coraz (CH): Nielicznie lęgowy, gniazduje w różnych typach lasu.
Szpak Turnus vulgaris (CH): Gatunek występujący na całym obszarze KPK, oprócz zwartych lasów.
Wróbel Passer domesticus (CH): Bardzo liczny w obrębie zabudowań.
Mazurek Passer montanus (CH): Gatunek związany z osiedlami, występuje także w zadrzewieniach śródpolnych.
Zięba Fringilla coelebs (CH): Gatunek bardzo liczny na terenie KPK, występuje we wszystkich siedliskach, w których rosną drzewa.
Kulczyk Serinus serinus (CH): Gatunek występujący na obszarach zadrzewionych w obrębie osiedli, w parkach, na cmentarzach, alejach drzew.
Dzwoniec Carduelis chloris (CH): Występuje na skrajach lasów, na obszarach zielonych w obrębie osiedli i zadrzewieniach śródpolnych.
Szczygieł Carduelis carduelis (CH): Związany z terenami otwartymi, często występuje w obrębie nieużytków, gniazduje na skrajach lasów, wzdłuż dróg i w parkach.
Czyż Carduelis spinus (CH): Gatunek nieliczny, najprawdopodobniej gniazduje w borach Lasów Mirachowskich.
Makolągwa Acanthis cannabina (CH): Gatunek występujący na otwartych terenach polnych, często w pobliżach osiedli.
Krzyżodziób świerkowy Logia curvirostra (CH): Pojedyncze pary prawdopodobnie gniazdują w borach pod Mirachowem.
Dziwonia Carpodacus erythrinus (CH): Występuje w lasach liściastych.
Gil Pyrhulla pyrhulla (CH): najliczniej gniazduje w borach ze znacznym udziałem świerka.
Grubodziób Coccothraustes coccothraustes (CH): Występuje w lasach liściastych.
Trznadel Emberiza citrinella (CH): Liczny na skraju lasów i zakrzaczeń.
Potrzos Emberiza schoeniclus (CH): Gatunek częsty na terenach podmokłych, najliczniej występuje w łozowiskach.
2. Awifauna okresu pozalęgowego
Zarówno w piśmiennictwie, jak i w dostępnych autorom bazach danych, brak jest danych dotyczących tego zagadnienia.
3. Wykaz płazów
Fauna płazów Kaszubskiego Parku Krajobrazowego jest poznana niedostatecznie. Brak jest danych pozwalających na ocenę płazów, ocenę ich rozmieszczenia siedliskowego, nieznane są trendy liczebności oraz rozprzestrzenienia poszczególnych gatunków. Przedstawiony poniżej spis gatunków należy traktować jako prowizoryczny. Oznaczenie CH przyjęto dla gatunków objętych ochroną gatunkową.
*Gatunki chronione tylko w okresie od dnia 1 marca do 31 maja.
Traszka zwyczajna Triturus vulgaris (CH)
Traszka grzebieniasta Triturus cristatus (CH)
Kumak nizinny Bombina bombina (CH)
Ropucha szara Bufo bufo (CH)
Ropucha zielona Bufo viridis (CH)
Żaba jeziorkowa Rana lessonae (CH)*
Żaba wodna Rana esculenta (CH)*
Żaba śmieszka Rana ridibunda (CH)*
Żaba moczarowa Rana arvalis (CH)
Żaba trawna Rana temporaria (CH)
4. Wykaz gadów
Podobnie jak w przypadku płazów, fauna gadów parku poznana jest niedostatecznie. Przedstawiony poniżej spis gatunków należy traktować jako prowizoryczny. Oznaczenie CH przyjęto dla gatunków objętych ochroną gatunkową.
Jaszczurka zwinka Lacerta agilis (CH)
Jaszczurka żyworodna Lacerta vivipara (CH)
Padalec Angulis fragilis (CH)
Zaskroniec zwyczajny Natrix natrix (CH)
Żmija zygzakowata Vipera berus (CH)
5. Wykaz ssaków
Podobnie jak w przypadku innych grup zwierząt, fauna ssaków KPK jest poznana niedostatecznie. Poniższy spis należy traktować jako przybliżony, w znacznej mierze oparto go na danych zaczerpniętych z "Atlasu rozmieszczenia ssaków Polski" (Pucek i raczyński 1983). Badań na obszarze KPK doczekały się jedynie nietoperze i w poniższym spisie gatunki stwierdzone w KPK w latach 1995 - 1996 przez Jarzembowskiego i innych (1997) oznaczono gwiazdką. Oznaczenie CH przyjęto dla gatunków objętych ochroną gatunkową, zaś litera Ł oznaczono gatunki łowne.
Jeż wschodni Erinaceus concolor (CH)
Kret Talpa europaea (CH)
Ryjówka aksamitna Sorex araneus (CH)
Ryjówka malutka Sorex minutus (CH)
Rzęsorek rzeczek Neomys fodiens (CH)
Rzęsorek mniejszy Neomys anomalus (CH)
Nocek duży Myotis myotis (CH)
Nocek Natterera Myotis nattereri (CH)
Nocek wąsatek Myotis mystacinus (CH)
Nocek rudy Myotis daubentoni (CH)*
Mroczek późny Epetesicus serotinus (CH)*
Karlik malutki Pipistrellus pipistrellus (CH)*
Karlik większy Pipistrellus nathussi (CH)*
Borowiec wielki Nyctalus noctula (CH)*
Gacek wielkouch Plecotus auritus (CH)*
Mopek Barbastella barbastellus (CH)
Dziki królik Oryctolagus cuniculus (Ł)
Zając szarak Lepus europaeus (Ł)
Wiewiórka Sciurus vulgaris (CH)
Piżmak Ondatra zibethicus (Ł)
Nornica ruda Cletrionomys glareolus
Karczownik ziemnowodny Arvicola terrestris
Polnik północny Microtus oeconomus
Polnik bury Microtus agrestis
Polnik zwyczajny Microtus arvalis
Mysz domowa Mus musculus
Szczur wędrowny Raptus norvegicus
Badylarka Micromys minitus
Mysz polna Apodemus agrarirus
Mysz leśna Apodemus flavicollis
Lis Vulpes vulpes (Ł)
Jenot Nyctereutes procyonoides (Ł)
Borsuk Meles meles (Ł)
Wydra Lutra lutra (CH)
Kuna leśna Martes martes (Ł)
Kuna domowa Marten foina (Ł)
Tchórz Mustela putorius (Ł)
Norka amerykańska Mustela vison (Ł)
Łasica Mustela nivalis (CH)
Dzik Sus strofa (Ł)
Sarna Capreolus capreolus (Ł)
Jeleń europejski Cervus elaphus (Ł)
Gronostaj Mustela erminea
6. Ichtiofauna i inne zwierzęta wodne objęte gospodarką rybacką
Rzeki w granicach Kaszubskiego Parku Krajobrazowego mają charakter potoków podgórskich, co decyduje o składzie występującej tu ichtiofauny. Licznie występują w nich głowach białopłetwy Cottus gobio, pstrąg potokowy Salmo trutta m. fario, kiełb Gobio gobio. Na niektórych odcinkach rzek występuje ciernik Gasterosteus aculeatus. Należy podkreślić występowanie w tych ciekach gatunków chronionych, takich jak strzelba potokowa Phoxinus phoxinus, występujący licznie śliz Neomachilus barbatulus, różanka Rodeus sericeus amarus oraz koza Cobitis taenia. W potokach łączących jeziora występują gatunki jeziorowe.
Obok ryb w potokach występują: rak pręgowany Orconectes limosus i minóg strumieniowy Lampetra planeri.
Informacje o występowaniu w wodach gatunków ryb, minorów i raków są fragmentaryczne i oparte głównie o relacje wędkarzy bądź ichtiologów zbierających te informacje okazjonalnie.
W obrębie parku występują jeziora o bardzo zróżnicowanym charakterze, głębokościach i powierzchniach. Charakter jezior ma wpływ na zespoły ryb tam bytujących. W wielu jeziorach występuje sielawa Coregonus albula i znacznie rzadziej sieja Coregonus lavaretus. Oba wspomniane gatunki są wyjątkowo czułe na zmiany środowiska, co znalazło odbicie w zmniejszeniu się liczebności ich populacji w jeziorach. Bardzo niekorzystnym zabiegiem była introdukcja pelugi Coregonus peled. z Rosji. Gatunek ten, rozmnażający się podobnie jak sieja, w tym samym czasie i w tym samym miejscach, krzyżował się z sieją, dając w wielu przypadkach gorsze jakościowo potomstwo.
Dominującymi gatunkami w jeziorach są płoć Rutilus rutilus, leszcz Abramis brama i okoń Perca fluviatilis. Do niedawna dość licznie występował szczupak Esom lucius, którego liczebność podobnie jak sandacza Sitzostedion lucioperca wyraźnie maleje w wielu jeziorach. W ostatnich latach obserwuje się wyraźny wzrost liczebności populacji leszcza i płoci.
Część gatunków ryb bytujących w jeziorach spotyka tu nadal dobre warunki do odbycia tarła o odrostu młodzieży. Dotyczy to przede wszystkim gatunków tak zwanych "mało cennych", czyli nieatrakcyjnych zarówno dla wędkarzy, jak i dla rybaków, mających kłopoty ze zbytem złowionych ryb. Inne gatunki ryb mają niedostateczne warunki do odbycia tarła naturalnego. Na przykład wskutek obniżenia poziomu wody w jeziorach i braku wiosennych rozlewisk na łąkach utraciły tarliska szczupaki, co stało się powodem zachodzącego obecnie drastycznego spadku liczebności tych ryb. Podobnie, pogorszenie się warunków siedliskowych spowodowało znaczne ograniczenia bądź likwidację możliwości rozrodu sielawy, siei i sandacza.
W jeziorach obok gatunków gospodarczych, ujmowanych na statystykach rybackich, występują gatunki małe, nie poławiane ani gospodarczo, ani przez wędkarzy, np. kiełb, koza i ciernik. Ponadto w jeziorach występują gatunki chronione, jak różanka czy koza, jednak brak jest dokumentacji ich występowania w poszczególnych zbiornikach.
Obok gatunków rodzimych, w niektórych jeziorach występują introdukowane gatunki ryb, jak topłyga biała Hypohthalmichtys molitrix i topłyga pstra Arstichtys nobilis oraz peluga; miejscami może występować również amur Centopharyngodon idella. Obecność tych ryb w jeziorach jest wysoce niepożądana. Peluga, jak wspomniano, zagraża połowu rodzimej siei. Amur jest w stanie całkowicie wyniszczyć roślinność jeziora i zmienić jego torfie.
Wszystkie jeziora KPK wykorzystywane są gospodarczo przez różnych użytkowników i w różnym zakresie. Z punktu widzenia interesów środowiska, w ramach gospodarki rybackiej, w jeziorach w których są do tego warunki, powinno się popierać gatunki należące do rodziny głąbielowatych Coregonidae - sielawę i sieję, oraz gatunki drapieżne - szczupaka i sandacza. Należy również pamiętać o utrzymywaniu populacji lina Tinta tinta, który zjadając masowo ślimaki, stanowi istotny czynnik redukujący ich liczebność, ci z kolei może przeciwdziałać nadmiernemu wzrostowi liczebności niektórych pasożytów ryb. Oczywiście zarybienia powinny być dostosowane do stanu wartości biologicznej zarybianego jeziora. Ta uwaga dotyczy również zarybień węgorzemAnguilla anguilla.
Prowadzona na jeziorach intensywna gospodarka węgorzowa odbiła się niekorzystnie na stanie biologicznym jezior, wpłynęła także zdecydowanie negatywnie na pogłowie innych gatunków ryb. Bardzo duże trudności w zakupie materiału obsadowego węgorza, jakie wystąpiły w ostatnich latach, spowodowały spadek jego pogłowia, co znalazło odbicie w wahaniach połowu tego gatunku w jeziorach. Sytuacja ta, choć niekorzystna ekonomicznie dla rybaków, powinna spowodować powrót do bardziej naturalnej gospodarki rybackiej w jeziorach KPK i przyczyni się do odbudowy naturalnego stada ryb na tym obszarze.
Mówiąc o ochronie prawnie chronionych gatunków ryb i innych zwierząt objętych gospodarką rybacką należy zaznaczyć, że są to gatunki nieatrakcyjne gospodarczo, a zatem nie są one celowo poławiane przez rybaków i wędkarzy. Powstrzymanie dalszego spadku ich liczebności związane będzie przede wszystkim z poprawą warunków środowiska. Uwaga ta może dotyczyć minoga, kozy, śliza czy różanki. W przypadku ostatniego z wymienionych gatunków, spadek liczebności populacji jest wynikiem spadku liczebności populacji szczeżui Anodonta sp. co ogranicza możliwości rozrodu różanki. Istotny wpływ na populację ryb ma także niszczenie siedlisk i możliwości rozrodu i odrostu młodzieży, przez ustawiczne i nierozsądne melioracje, prostowanie brzegu rzek i obniżanie poziomów lustra jezior i wód gruntowych.
Generalnie należy stwierdzić, że znajomość ichtiofauny w KPK, podobnie jak i w innych parkach krajobrazowych województwa gdańskiego, jest znikoma i ograniczona do często niezbyt poprawnych zapisów w księgach gospodarczych jezior. W celu zebrania wiarygodnych i szczegółowych danych o stanie ichtiofauny w KPK, powinno się tu przeprowadzić badania oparte na odłowach kontrolnych agregatem elektrycznym.
OCHRONA PTAKÓW
Wykaz gatunków ptaków gniazdujących i prawdopodobnie lęgowych w Kaszubskim parku Krajobrazowym, wymagających zabiegów czynnej ochrony
Status ochronny w Polsce:
G - gatunek objęty ochroną gatunkową
CZ - ochrona częściowa
Status lęgowy:
xx - gatunek lęgowy
x - gatunek prawdopodobnie lęgowy
Zasady ochrony:
OML - ochrona wszystkich miejsc lęgów na terenie Parku
ONML - ochrona najważniejszych miejsc lęgów na terenie parku
OBL - ochrona biotopów lęgowych na terenie Parku
ZGOBL - wprowadzenie określonych zasad gospodarowania w biotopach lęgowych na terenie Parku
ROG - zachowawcza ochrona gatunkowa
Oprac. Maciej Gromadzki, Ryszard Bartel, Arkadiusz Sikora
Bardzo mało wiedzy zebrano i opublikowano na temat bezkręgowców KPK, toteż tę grupę zwierząt pominięto w opracowaniu całkowicie.
Wykazy oraz siedliskowo - przestrzenna charakterystyka występowania gatunków różnych grup systematycznych kręgowców
1. Wykaz ptaków lęgowych
W latach 1980-2000 na terenie KPK odnotowano 135 gatunków ptaków. Dla 77 gatunków stwierdzono gniazdowanie pewne, 47 - prawdopodobne, a dla 11 wykazano gniazdowanie możliwe. Zastosowane kategorie lęgowości są zgodne z Polskim Atlasem Ornitologicznym (Stacja Ornitologiczna 1990). Przy nazwach gatunków chronionych w Polsce dodano symbol CH. Gatunki z symbolem CH* są objęte ochroną częściową, zaś litera Ł oznacza gatunki łowne. Skrótem SPEC oznaczono tzw. Gatunki szczególnej troski (Species of European Conservation Concern) - SPEC) jest to grupa gatunków wyróżnionych na podstawie ich globalnego statusu obronnego, statusu zagrożenia w Europie oraz udziału populacji europejskiej w populacji globalnej. Obejmuje cztery kategorie : SPEC 1, SPEC 2, SPEC 3, SPEC 4.
Kategoria SPEC 1 (Species of Global Conservation Koncern) obejmuje gatunki ptaków występujące w Europie, które są przedmiotem troski ochroniarskiej w skali światowej, ponieważ ich status globalny jest określany jako "zagrożony wyginięciem" bądź "zależny od ochrony" lub też "o niewystarczającej informacji dotyczącej gatunku". Kategoria SPEC 2 (Concentraced In Europe with unfavourable conservation status) obejmuje gatunki ptaków, których populacje są skoncentrowane w Europie, których status ochronny w Europie jest uznany za niekorzystny. Kategoria SPEC 3 (Not concentrated In Europe with unfavourable conservation status) obejmuje gatunki, których populacje nie są w prawdzie skoncentrowane w Europie, lecz których status ochronny w Europie jest uznany za niekorzystny. Ostatnia kategoria SPEC 4 (Concentraced In Europe with fevourable conservation status) obejmuje gatunki, których populacje są skoncentrowane w Europie, lecz których status ochronny w Europie jest uznany za korzystny. Gatunki skoncentrowane w Europie to gatunki ptaków, które w ponad 50% gniazdują lub zimują w Europie lub na terytorium europejskie przypada ponad 50% ich globalnego areału.
Przy wyborze ptaków zagrożonych w kraju wykorzystano dane o liczebności krajowych populacji gatunków (Gromadzki i In. 1992). Za gatunki skrajnie zagrożone (oznaczone w poniższym zestawieniu symbolem ZP 1) uznano takie, których liczebność w kraju nie przekracza 100 par, za silnie zagrożone uznano gatunki o liczebności 101 - 1000 par (ZP 2), a za zagrożone uznano gatunki o liczebności populacji krajowej liczącej 1001 - 5000 par (ZP 3), (Gromadzki i Chyralecki 1995). Podana poniżej charakterystyka siedliskowa gatunków jest zbieżna z podaną w opracowaniu Bartna i In. (1995).
Z grupy ptaków szczególnej troski (SPEC) na terenie KPK występują 23 gatunki. Z ptaków zagrożonych w Polsce stwierdzono tu 6 gatunków skrajnie zagrożonych, 3 gatunki silnie zagrożone i 26 gatunków zagrożonych.
W porównaniu z innymi grupami zwierząt, ptaki KPK są stosunkowo dobrze poznane, jednakże i w przypadku tej grupy zwierząt, dla większości gatunków brak jest danych pozwalających na określenie ich liczebności, nie jest poznane dokładne ich rozmieszczenie siedliskowe, brak jest także danych pozwalających na ocenę trendów liczebności poszczególnych gatunków. Występowanie gatunków objętych strefową ochroną gniazd nie jest także poznane wystarczająco.
Perkozek Tachybaptus ruficollis (CH): Pojedyncze pary występują na małych zbiornikach, mocno zarośniętych roślinnością (śródpolne oczka i zbiorniki śródleśne).
Perkoz dwuczuby Podiceps cristatus (CH): Jego liczebność wynosi 150 - 250 par; gatunek związany z jeziorami; najliczniej występuje nad Jeziorami Raduńskimi.
Bocian czarny Ciconia nigra (CH, SPEC 3, ZP 2): białego Lasach Mirachowskich gniazduje prawdopodobnie jedna para. W 1996 r. znane gniazdo nie było zajęte (Mokwa i Kwiatkowski 1996).
Bocian biały Ciconia ciconia (CH, SPEC 2 ): Podczas inwentaryzacji bociana białego w 1995 r. na terenie parku wykryto 16 gniazd, w tym 14 zajętych (Stacja Ornitologiczna 1996). Gatunek obrąbujący w obrębie osiedli, żeruje na łąkach, nieużytkach, brzegach zbiorników wodnych.
Łabędź niemy Cygnus olor (CH): Około 10 - 15 par gniazduje na różnych zbiornikach wodnych.
Łabędź krzykliwy Cygnus cygnus (CH,ZP 1): Jednego dorosłego ptaka widziano 23 V 1996 na jeziorku N od Kamienicy - Młyn; w związku z ekspansją tego gatunku w Polsce możliwe jest podjęcie gniazdowania na obszarze KPK.
Świstun Anas penelope (CH, ZP 1): Obserwacje pojedynczych samców w trzeciej dekadzie na początku VI 1996 miały miejsce na rozlewisku pod Mirachowem i w ujściu Bukowiny do Jez. Kamienieckiego.
Cyraneczka Anas crecca (zp 3), (Ł): Rozpowszechniona na dystroficznych zbiornikach śródleśnych (szacunkowo 30 - 40 par), najliczniejsza w Lasach Mirachowskich. Na Jez. Wielkim do 8 par.
Krzyżówka Anas platyrhynchos (Ł): Najczęściej spotykana kaczka, zasiedlająca wszelkie siedliska wodne.
Cyranka Anas querquedula (CH, SPEC 3, ZP 3): Pojedyncze pary stwierdzone na okresowym zbiorniku pod Mirachowem
Płaskonos Anas clypeata (CH, ZP 3): Pojedyncze pary obserwowano na okresowym zbiorniku pod Mirachowem
Głowienka Aythya ferina (Ł): gniazduje na jeziorach i zarastających zbiornikach.
Czernica Aythya fuligula (Ł): Liczniejsza od głowienki, występuje na jeziorach, najliczniej na Jez. Raduńskim Górnym. W 1996 r. licznie obserwowana na rozlewiskach pod Mirachowem (do 10 par).
Gągoł Bucephala clangula (CH, ZP 3): Gniazduje ok. 15 -20 samic, większość na jeziorkach śródleśnych śródleśnych w Lasach Mirachowskich, nad Jez. Raduńskimi i Jez. Potęgowskim. Zakłada gniazdo w dziuplach starych drzew.
Szlachar Mergus serrator (CH, ZP 1): Jeden z najcenniejszych elementów awifauny KPK. W połowie lat 90. na Jez. Raduńskich gniazdowało 15 - 20 samic szlachara (Sikora 1996), co stanowiło ok. 30% populacji krajowej tego gatunku (Gromadzki i In. 1992). Legowiska szlachara znajdują się na dwóch wysepkach Jez. Raduńskiego Górnego. Pojedyncze samice gniazdowały na Jez. Kłodno. Pod koniec lat 90. jego liczebność spadła do 2 samic. Jeziora Raduńskie są ostoją ptaków o randze krajowej (Gromadzki i In. 1994).
Nurogęś Mergus merganser (CH, ZP 2): Na terenie KPK gniazduje 10 - 15 samic, najważniejsze lęgowiska to jeziora: Raduńskie, Kłodno i Brodno. Zakłada gniazda w dziuplach starych drzew lub rzadziej w wykrotach.
Trzmielojad Pernis apivorus (CH, SPEC 4, ZP 3): Jedna obserwacja zaniepokojonego ptaka w VIII 1998 przy rezerwacie Żurawie Błota.
Błotniak stawowy Cirrus aeroginosus (CH, ZP 3): Gniazduje nad jeziorami i niewielkimi zbiornikami w rozległych łanach szuwarów (przede wszystkim szuwaru trzcinowego). Jego liczebność wynosi 5 - 10 par.
Jastrząb Accipiter gentilis (CH, ZP 3): Rzadki, prawdopodobnie lęgowy w lasach KPK.
Krogulec Accipiter nisus (CH, ZP 3): Nielicznie lęgowy na terenach zalesionych. Często poluje na terenach otwartych.
Myszołów Bueto bueto (CH): Najliczniejszy gatunek drapieżnika. Gniazduje w różnego typu lasach, nawet w młodych drągowinach sosnowych.
Rybołów Pandion haliaetus (CH, SPEC 3, ZP 1): Tylko jedna obserwacja z sezonu lęgowego nad Jez. Raduńskim koło Borucina (1996 r.); gniazdowanie na obszarze KPK jest możliwe, ale dotychczas nie zostało ono potwierdzone.
Jarząbek Bonasa bonasia (Ł): Pomimo, że gatunek ten nie został stwierdzony w KPK, to jego występowanie w Lasach Mirachowskich wydaje się prawdopodobne. Był on widziany 25 VI 1987 w borze koło Pobłocia, tylko 5 km od granicy KPK (W. Półtora - inf. Ustna).
Głuszec Tetrao urogallus (CH, ZP 2): Gatunek wyginął w Lasach Mirachowskich, jedynej jego ostoi na obszarze KPK. Ostatnia obserwacja samicy miała tu miejsce w połowie lat 80. (Z. Klawikowski - inf ustna). Historia występowania głuszca na Kaszubach została opisana przez W. Grusa (1969).
Kuropatwa Perdix perdix (Ł, SPEC 3): Występuje w siedliskach polnych.
Przepiórka Coturnix coturnix (CH, SPEC 3, ZP3): Występuje nielicznie na łąkach w dolinach rzek.
Derkacz Cred crex (CH, SPEC 1): Nieliczny gatunek łąk i nieużytków; najliczniej spotykany w dolinie Łeby od Cieszonka do Miłoszewa. W 1996 jego liczebność wynosiła tu 7 odzywających się samców.
Wodnik Rallus aquaticus (CH): W 1983 r. słyszano jednego ptaka na zbiorniku dystroficznym koło m. Zgorzałe (Siemiński 1984).
Kropiatka Porzana porzana (CH, SPEC 4 , ZP 3): 28 IV 1998 słyszano 1 ptaka na rozlewisku pod Mirachowem.
Kokoszka Gallinula chloropus (CH, ZP 3): Kilka par gniazduje na zarastających, niewielkich zbiornikach, niewielkich zbiornikach.
Łyska Fulica atra (Ł): Występuje nad różnymi zbiornikami wodnymi, z pasem trzciny lub innego szuwaru.
Żuraw Grus grus (CH, SPEC 3,ZP 3): Na omawianym terenie gniazduje 20 - 25 par, większość żurawi występuje na torfowiskach i jeziorkach dystroficznych dystroficznych Lasach Mirachowskich.
Sieweczka rzeczna Charadrius dubius (CH, ZP 3): Pojedyncze pary gniazdują na polach i w żwirowniach żwirowniach pobliżu zbiorników wodnych.
Czajka Vanellus vanellus (CH): Gatunek związany z łąkami, a ostatnio coraz liczniej spotykany na polach
Bekas kszyk Gallinago gallinago (CH): Występuje na bagnach otoczonych lasami i na mokradłach poza lasami. Najczęściej obserwowany na rozlewisku pod Mirachowem (do 7 tokujących ptaków).
Słonka Scolopax rusticola (Ł): Dość liczna w podmokłych lasach, np. w rejonie Kurzych Grzęd.
Brodziec pławny Tringa stagnatilis (CH, ZP 1): Dwa ptaki obserwowano 9 VI 1992 na moczarach pod Bącką Hutą. Jeden z ptaków po spłoszeniu odzywał się (głos zaniepokojenia?). Podczas kolejnej kontroli tego stanowiska bodźców pławnych nie stwierdzono. Możliwe, że była to para po stracie lęgu. Lęgi tego gatunku stwierdzono tylko w kilku miejscach w Polsce.
Samotnik Tringa ochropus (CH, ZP 3): Na terenie KPK gniazduje szacunkowo 20 - 30 par tego gatunku. Występuje nad niewielkimi zbiornikami wodnymi w otoczeniu lasów i w olsach.
Brodziec piskliwy Actitis hypoleucos (CH, ZP 3): Gniazduje na zalesionych brzegach jezior mezotroficznych. Najliczniej nad Jez. Raduńskimi i nad Jez. Potęgowskim. W sumie 5 - 7 par.
Śmieszka Larus ridibundus (CH): W kilku koloniach śmieszki gniazduje 100 - 120 par. Największa z nich (80 - 100 par) znajduje się na wyspie w ujściu Bukowiny do Jez. Kamienieckiego. Śmieszka zakłada gniazda w szuwarach nad jeziorami, mokradłami mokradłami rozlewiskami.
Mewa srebrzysta Larus argentatus (CH, ZP 3): W okresie lęgowym pojedyncze pary obserwowano nad Jez. Stężyckim i Jez. Białym.
Siniak Columba oenas (CH, SPEC 4 ZP 3): Na terenie KPK występuje nielicznie w starych buczynach, np. nad Jez. Lubygość, Jez. Potęgowskim i w rezerwacie Staniszewskie Zdroje.
Grzywacz Columba palumus (Ł): Gatunek częsty w lasach i zadrzewieniach śródpolnych.
Sierpówka Streptopelia decaocto (CH): Gołąb gniazdujący powszednie w osiedlach ludzkich.
Turkawka Streptopelia tortur (CH, SPEC 3): Rzadka, możliwe lęgi na skrajach lasów , w młodych lasach i zadrzewieniach śródpolnych.
Kukułka Cuculus canorus (CH): Występuje na terenach otwartych parku.
Płomykówka Tyto alba: Jedna para gniazdowała w Bukowinie w latach 1965 - 1975 (Ruprecht i Szwagrzak 1988). Poza tym w 1971 zebrano zrzutki tej sowy w kościele w Stężycy (Ruprecht i Szwagrzak 1988). Obecnie brak stwierdzeń tej sowy na terenie KPK.
Puszczyk Strix aluco (CH): Najliczniejsza sowa w KPK. Gniazduje w lasach, zadrzewieniach śródpolnych i parkach.
Sowa uszata Asio otus (CH) Na terenie KPK występuje szacunkowo do 10 par. Najczęstsza w lasach pod Mirachowem, gdzie w 1996 r. odnotowano 4 stanowiska.
Włochatka Aegolius funereus (CH, ZP 3): W 1996 r. w lasach pod Mirachowem i Staniszewem wykryto 11 terytorialnych samców włochatki (Sikora, Cynian 1996). Gatunek występuje w starych borach, gniazduje w dziuplach. Preferuje tereny objęte ochroną rezerwatową, o ograniczonej działalności gospodarczej w lasach. Włochatka jest jednym z najcenniejszych elementów awifauny KPK.
Lelek Caprimuglus europaeus (CH, SPEC 2 ZP 3): Powszechny gatunek w siedliskach borowych.
Jerzyk Apus apus (CH): Gniazduje w osiedlach.
Zimorodek Alcedo atthis (CH, SPEC 3, ZP 3): 10 - 15 par zimorodka gniazduje w skarpach nad rzekami i strumieniami oraz nad jeziorami.
Krętogłów Jynx torquilla (CH, SPEC 3, ZP 3 ): Tylko jedna obserwacja w lesie mieszanym przy torfowisku koło Zajezierza 1996 r.
Dzięcioł zielony Picus viridis (CH, SPEC 2, ZP 3): Kilka par gniazduje w zadrzewieniach na brzegach jezior i cieków wodnych.
Dzięcioł czarny Dryocopus Martius (CH): Niezbyt licznie gniazduje w lasach KPK.
Dzięcioł duży Dendrocopos major (CH): Najliczniejszy dzięcioł lęgowy w KPK. Występuje w lasach różnego typu.
Dzięcioł średni Dendrocopos medium (CH): Głos tego gatunku słyszano w 1996 r. w rezerwacie Staniszewskie Zdroje. Możliwość gniazdowania.
Dzięciołek Dendrocopos minor (CH): Niezbyt częsty gatunek dzięcioła, występujący w zadrzewieniach nadwodnych i w oslach.
Lerka Lullula arborea (CH, SPEC 2): Gatunek skowronka związany z suchymi borami i uprawami leśnymi.
Skowronek Alauda arvensis (CH, SPEC 2): Bardzo liczny na polach i innych terenach otwartych.
Brzegówka Riparia riparia (CH, SPEC 3): Kilka kolonii brzegówki (największe do 200 nor) w skarpach żwirowni i piaszczystych obrywach.
Dymówka Hirundo rustica (CH, SPEC 3): Liczny gatunek gniazdujący w osiedlach ludzkich.
Oknówka Delichon urbica (CH): Liczna jaskółka w osiedlach ludzkich.
Świergotek polny Anthus campestris (CH, SPEC 3, ZP 3): Pojedyncze pary występują na terenach otwartych - żwirowniach, piaszczystych polach i piaszczystych nieużytkach.
Świergotek drzewny Anthus trivialis (CH): Rozpowszechniony gatunek w borach i na skrajach lasów.
Świergotek łąkowy Anthus pratensis (CH): Liczny na podmokłych łąkach i nieużytkach.
Pliszka żółta Motacilla flava (CH): Możliwe lęgi pojedynczych par na wilgotnych łąkach i pastwiskach.
Pliszka górska Motacilla cinerea (CH, ZP 3): W latach 1989 - 1991 wykryto 9 stanowisk nad Łebą i nad jej dopływami (Sikora 1992). Gatunek związany z wartko płynącymi strumieniami i rzekami.
Pliszka siwa Motacilla alba (CH): Gatunek licznie gniazdujący, drogach, nasypach.
Strzyżyk Troglodytes troglodytes (CH): Liczny gatunek lasów i dolin rzecznych.
Pokrzywnica Prunella modularis (CH): Charakterystyczny przedstawiciel lasów mieszanych i borów z dużym udziałem świerka.
Rudzik Erithacus rubecula (CH): Liczny w lasach różnego typu.
Słowik szary Luscinia luscinia (CH): Występuje w zaroślach na mokradłach.
Kopciuszek Phoenicurus ochrurus (CH): Związany z zabudowaniami ludzkimi, najliczniej występuje w osiedlach, osiedlach których prowadzone są budowy.
Pleszka Phoenicurus phoenicurus (CH): Występuje w obrębie terenów zielonych wśród zabudowań oraz na skrajach lasów.
Pokląskwa Saxicola ruberta (CH): Charakterystyczny gatunek podmokłych łąk.
Białorzytka Oenanthe oenanthe (CH): Związana z terenami ruderalnymi, żwirowniami żwirowniami śródpolnymi hałdami kamieni.
Kos Turdus merula (CH): Powszechny gatunek występujący w lasach, zadrzewieniach śródpolnych, parkach i ogrodach.
Kwiczoł Turdus pilaris (CH): Często występuje na skraju lasów i w zadrzewieniach śródpolnych, szczególnie licznie w sąsiedztwie wód.
Śpiewak Turdus philomelos (CH): Gatunek częsty w różnych typach lasów.
Paszkot Turdus viscivorus (CH): Charakterystyczny gatunek siedlisk borowych, najliczniejszy w Lasach Mirachowskich.
Świerszczak Locustella naevia (CH): Nieliczny ptak wilgotnych łąk i bagien.
Strumieniówka Locustella fluviatilis (CH): Nieliczna w olsach nadrzecznych nadrzecznych na obszarach źródliskowych.
Rokitniczka Acrocephalus schoenbaenus (CH): Gnieździ się w roślinności szuwarowej, nad zarastającymi zbiornikami eutroficznymi.
Łozówka Acrocephalus palustris (CH): Powszechny gatunek terenów z bujną roślinnością zielną i krzewiastą.
Trzcinniczek Acrocephalus scirpaceus (CH): Gatunek występujący w trzcinowiskach nad jeziorami.
Trzciniak Acrocephalus arundinaceus (CH): Gatunek związany z płatami trzciny porastającymi przybrzeżną strefę jezior.
Zaganiacz Hippolais icterina (CH): Występuje na skrajach lasów, w parkach i ogrodach.
Piegża Sylvia curruca (CH): Pokrzewka gniazdująca na skraju lasów, zakrzaczeniach śródpolnych i w młodnikach.
Cierniówka Sylvia communis (CH): Gatunek preferujący siedliska krzaczaste w krajobrazie otwartym.
Kapturka Sylvia atricapilla (CH): Gatunek zamieszkujący lasy liściaste i mieszane, występuje zarówno w głębi, jak i na skraju lasu zasiedla także zadrzewienia śródpolne.
Gajówka Sylvia borin (CH): Gatunek gniazdujący na skrajach lasów i w zadrzewieniach śródpolnych.
Wójcik Phylloscopus trochiliodes (CH, ZP 1): w lasach koło Mirachowa dwukrotnie obserwowano śpiewające samce.
Świstunka Phylloscopus sibilatrix (CH): Najliczniej występuje w lasach liściastych i mieszanych.
Pierwiosnek Phylloscopus collybita (CH): W lasach liściastych liściastych mieszanych gatunek ten spotykany jest najczęściej.
Piecuszek Phylloscopus trochilus (CH): Gatunek związany z młodymi lasami i młodnikami oraz ze skrajem lasu.
Mysikrólik Regulus regulus (CH): Gniazduje w borach różnego rodzaju.
Zniczek Regulus ignicapillus (CH): Gatunek występujący w lasach z domieszką świerka. Stosunkowo częsty w Lasach Mirachowskich.
Muchołówka szara Muscicapa strata (CH, SPEC 3): Ten gatunek muchłówki gniazduje w lasach mieszanych i na ich skraju, a także w zadrzewieniach śródpolnych.
Muchołówka mała Ficedula parva (CH): Związana ze starymi drzewostanami, szczególnie buczynami buczynami lasami mieszanymi (najliczniej w rejonie Jeziora Lubygość, Potęgowskiego oraz w rezerwacie Staniszewskie Zdroje).
Muchołówka żałobna Ficedula hypoleuca (CH): gatunek występujący w lasach różnego typu.
Raniuszek Aegithalos caudatus (CH): Gniazduje w lasach z silnie rozwiniętą roślinnością krzewiastą.
Sikora uboga Parus palustris (CH): Ptak związany przede wszystkim z olsami
Czarnogłówka Parus montanus (CH): Ptak młodego lasu mieszanego.
Czubatka Parus cristatus (CH): Charakterystyczny ptak suchych borów.
Sosnówka Parus ater (CH): Gatunek liczny w borach.
Modraszka Parus caeruleus (CH): Sikora występująca w lasach mieszanych i liściastych oraz w zadrzewieniach wśród osiedli.
Bogatka Parus major (CH): Gniazduje we wszystkich typach lasu, oprócz monokultur sosnowych. Spotykana także w obrębie zabudowań, w parkach, sadach i ogrodach.
Kowalik Sitta europea (CH): Występuje w lasach liściastych mieszanych.
Pełzacz leśny Cerhia familiaris (CH): Powszechny gatunek lasów
Pełzacz ogrodowy Certhia brachydactyla (CH): Występuje najczęściej na skrajach lasu i w niewielkich zadrzewieniach.
Remiz Remiz pendulinus (CH): Na obszarze KPK występuje kilkanaście par gniazdujących w zadrzewieniach i zakrzaczeniach nad zbiornikami wodnymi.
Gąsiorek Lanius colurio (CH, SPEC 3): Gniazduje w zakrzaczeniach śródpolnych, na skrajach lasów i w młodnikach.
Sójka Garrulus glandarius (CH): Powszechnie spotykana w lasach.
Sroka Pica pica (CH*): Gatunek liczny, gniazdujący najliczniej w obrębie osiedli ludzkich, rzadziej w zadrzewieniach i zakrzaczeniach śródpolnych oraz w dolinach rzecznych.
Orzechówka Nucifraga caryocatactes (CH, ZP 3): Kilka par występuje w Lasach Mirachowskich, gniazdując w borach z udziałem świerka.
Kawka Coloeus monedula (CH): Liczny gatunek w obrębie osiedli ludzkich.
Wrona Corvus corone (CH*): Powszechnie gniazduje w różnego rodzaju zadrzewieniach na terenie całego parku KPK.
Gawron Corvusfrugilegus (CH*): Mała kolonia istniała na początku lat 90. w Chmielnie. Obecnie w KPK nie gniazduje.
Kruk Corvus coraz (CH): Nielicznie lęgowy, gniazduje w różnych typach lasu.
Szpak Turnus vulgaris (CH): Gatunek występujący na całym obszarze KPK, oprócz zwartych lasów.
Wróbel Passer domesticus (CH): Bardzo liczny w obrębie zabudowań.
Mazurek Passer montanus (CH): Gatunek związany z osiedlami, występuje także w zadrzewieniach śródpolnych.
Zięba Fringilla coelebs (CH): Gatunek bardzo liczny na terenie KPK, występuje we wszystkich siedliskach, w których rosną drzewa.
Kulczyk Serinus serinus (CH): Gatunek występujący na obszarach zadrzewionych w obrębie osiedli, w parkach, na cmentarzach, alejach drzew.
Dzwoniec Carduelis chloris (CH): Występuje na skrajach lasów, na obszarach zielonych w obrębie osiedli i zadrzewieniach śródpolnych.
Szczygieł Carduelis carduelis (CH): Związany z terenami otwartymi, często występuje w obrębie nieużytków, gniazduje na skrajach lasów, wzdłuż dróg i w parkach.
Czyż Carduelis spinus (CH): Gatunek nieliczny, najprawdopodobniej gniazduje w borach Lasów Mirachowskich.
Makolągwa Acanthis cannabina (CH): Gatunek występujący na otwartych terenach polnych, często w pobliżach osiedli.
Krzyżodziób świerkowy Logia curvirostra (CH): Pojedyncze pary prawdopodobnie gniazdują w borach pod Mirachowem.
Dziwonia Carpodacus erythrinus (CH): Występuje w lasach liściastych.
Gil Pyrhulla pyrhulla (CH): najliczniej gniazduje w borach ze znacznym udziałem świerka.
Grubodziób Coccothraustes coccothraustes (CH): Występuje w lasach liściastych.
Trznadel Emberiza citrinella (CH): Liczny na skraju lasów i zakrzaczeń.
Potrzos Emberiza schoeniclus (CH): Gatunek częsty na terenach podmokłych, najliczniej występuje w łozowiskach.
2. Awifauna okresu pozalęgowego
Zarówno w piśmiennictwie, jak i w dostępnych autorom bazach danych, brak jest danych dotyczących tego zagadnienia.
3. Wykaz płazów
Fauna płazów Kaszubskiego Parku Krajobrazowego jest poznana niedostatecznie. Brak jest danych pozwalających na ocenę płazów, ocenę ich rozmieszczenia siedliskowego, nieznane są trendy liczebności oraz rozprzestrzenienia poszczególnych gatunków. Przedstawiony poniżej spis gatunków należy traktować jako prowizoryczny. Oznaczenie CH przyjęto dla gatunków objętych ochroną gatunkową.
*Gatunki chronione tylko w okresie od dnia 1 marca do 31 maja.
Traszka zwyczajna Triturus vulgaris (CH)
Traszka grzebieniasta Triturus cristatus (CH)
Kumak nizinny Bombina bombina (CH)
Ropucha szara Bufo bufo (CH)
Ropucha zielona Bufo viridis (CH)
Żaba jeziorkowa Rana lessonae (CH)*
Żaba wodna Rana esculenta (CH)*
Żaba śmieszka Rana ridibunda (CH)*
Żaba moczarowa Rana arvalis (CH)
Żaba trawna Rana temporaria (CH)
4. Wykaz gadów
Podobnie jak w przypadku płazów, fauna gadów parku poznana jest niedostatecznie. Przedstawiony poniżej spis gatunków należy traktować jako prowizoryczny. Oznaczenie CH przyjęto dla gatunków objętych ochroną gatunkową.
Jaszczurka zwinka Lacerta agilis (CH)
Jaszczurka żyworodna Lacerta vivipara (CH)
Padalec Angulis fragilis (CH)
Zaskroniec zwyczajny Natrix natrix (CH)
Żmija zygzakowata Vipera berus (CH)
5. Wykaz ssaków
Podobnie jak w przypadku innych grup zwierząt, fauna ssaków KPK jest poznana niedostatecznie. Poniższy spis należy traktować jako przybliżony, w znacznej mierze oparto go na danych zaczerpniętych z "Atlasu rozmieszczenia ssaków Polski" (Pucek i raczyński 1983). Badań na obszarze KPK doczekały się jedynie nietoperze i w poniższym spisie gatunki stwierdzone w KPK w latach 1995 - 1996 przez Jarzembowskiego i innych (1997) oznaczono gwiazdką. Oznaczenie CH przyjęto dla gatunków objętych ochroną gatunkową, zaś litera Ł oznaczono gatunki łowne.
Jeż wschodni Erinaceus concolor (CH)
Kret Talpa europaea (CH)
Ryjówka aksamitna Sorex araneus (CH)
Ryjówka malutka Sorex minutus (CH)
Rzęsorek rzeczek Neomys fodiens (CH)
Rzęsorek mniejszy Neomys anomalus (CH)
Nocek duży Myotis myotis (CH)
Nocek Natterera Myotis nattereri (CH)
Nocek wąsatek Myotis mystacinus (CH)
Nocek rudy Myotis daubentoni (CH)*
Mroczek późny Epetesicus serotinus (CH)*
Karlik malutki Pipistrellus pipistrellus (CH)*
Karlik większy Pipistrellus nathussi (CH)*
Borowiec wielki Nyctalus noctula (CH)*
Gacek wielkouch Plecotus auritus (CH)*
Mopek Barbastella barbastellus (CH)
Dziki królik Oryctolagus cuniculus (Ł)
Zając szarak Lepus europaeus (Ł)
Wiewiórka Sciurus vulgaris (CH)
Piżmak Ondatra zibethicus (Ł)
Nornica ruda Cletrionomys glareolus
Karczownik ziemnowodny Arvicola terrestris
Polnik północny Microtus oeconomus
Polnik bury Microtus agrestis
Polnik zwyczajny Microtus arvalis
Mysz domowa Mus musculus
Szczur wędrowny Raptus norvegicus
Badylarka Micromys minitus
Mysz polna Apodemus agrarirus
Mysz leśna Apodemus flavicollis
Lis Vulpes vulpes (Ł)
Jenot Nyctereutes procyonoides (Ł)
Borsuk Meles meles (Ł)
Wydra Lutra lutra (CH)
Kuna leśna Martes martes (Ł)
Kuna domowa Marten foina (Ł)
Tchórz Mustela putorius (Ł)
Norka amerykańska Mustela vison (Ł)
Łasica Mustela nivalis (CH)
Dzik Sus strofa (Ł)
Sarna Capreolus capreolus (Ł)
Jeleń europejski Cervus elaphus (Ł)
Gronostaj Mustela erminea
6. Ichtiofauna i inne zwierzęta wodne objęte gospodarką rybacką
Rzeki w granicach Kaszubskiego Parku Krajobrazowego mają charakter potoków podgórskich, co decyduje o składzie występującej tu ichtiofauny. Licznie występują w nich głowach białopłetwy Cottus gobio, pstrąg potokowy Salmo trutta m. fario, kiełb Gobio gobio. Na niektórych odcinkach rzek występuje ciernik Gasterosteus aculeatus. Należy podkreślić występowanie w tych ciekach gatunków chronionych, takich jak strzelba potokowa Phoxinus phoxinus, występujący licznie śliz Neomachilus barbatulus, różanka Rodeus sericeus amarus oraz koza Cobitis taenia. W potokach łączących jeziora występują gatunki jeziorowe.
Obok ryb w potokach występują: rak pręgowany Orconectes limosus i minóg strumieniowy Lampetra planeri.
Informacje o występowaniu w wodach gatunków ryb, minorów i raków są fragmentaryczne i oparte głównie o relacje wędkarzy bądź ichtiologów zbierających te informacje okazjonalnie.
W obrębie parku występują jeziora o bardzo zróżnicowanym charakterze, głębokościach i powierzchniach. Charakter jezior ma wpływ na zespoły ryb tam bytujących. W wielu jeziorach występuje sielawa Coregonus albula i znacznie rzadziej sieja Coregonus lavaretus. Oba wspomniane gatunki są wyjątkowo czułe na zmiany środowiska, co znalazło odbicie w zmniejszeniu się liczebności ich populacji w jeziorach. Bardzo niekorzystnym zabiegiem była introdukcja pelugi Coregonus peled. z Rosji. Gatunek ten, rozmnażający się podobnie jak sieja, w tym samym czasie i w tym samym miejscach, krzyżował się z sieją, dając w wielu przypadkach gorsze jakościowo potomstwo.
Dominującymi gatunkami w jeziorach są płoć Rutilus rutilus, leszcz Abramis brama i okoń Perca fluviatilis. Do niedawna dość licznie występował szczupak Esom lucius, którego liczebność podobnie jak sandacza Sitzostedion lucioperca wyraźnie maleje w wielu jeziorach. W ostatnich latach obserwuje się wyraźny wzrost liczebności populacji leszcza i płoci.
Część gatunków ryb bytujących w jeziorach spotyka tu nadal dobre warunki do odbycia tarła o odrostu młodzieży. Dotyczy to przede wszystkim gatunków tak zwanych "mało cennych", czyli nieatrakcyjnych zarówno dla wędkarzy, jak i dla rybaków, mających kłopoty ze zbytem złowionych ryb. Inne gatunki ryb mają niedostateczne warunki do odbycia tarła naturalnego. Na przykład wskutek obniżenia poziomu wody w jeziorach i braku wiosennych rozlewisk na łąkach utraciły tarliska szczupaki, co stało się powodem zachodzącego obecnie drastycznego spadku liczebności tych ryb. Podobnie, pogorszenie się warunków siedliskowych spowodowało znaczne ograniczenia bądź likwidację możliwości rozrodu sielawy, siei i sandacza.
W jeziorach obok gatunków gospodarczych, ujmowanych na statystykach rybackich, występują gatunki małe, nie poławiane ani gospodarczo, ani przez wędkarzy, np. kiełb, koza i ciernik. Ponadto w jeziorach występują gatunki chronione, jak różanka czy koza, jednak brak jest dokumentacji ich występowania w poszczególnych zbiornikach.
Obok gatunków rodzimych, w niektórych jeziorach występują introdukowane gatunki ryb, jak topłyga biała Hypohthalmichtys molitrix i topłyga pstra Arstichtys nobilis oraz peluga; miejscami może występować również amur Centopharyngodon idella. Obecność tych ryb w jeziorach jest wysoce niepożądana. Peluga, jak wspomniano, zagraża połowu rodzimej siei. Amur jest w stanie całkowicie wyniszczyć roślinność jeziora i zmienić jego torfie.
Wszystkie jeziora KPK wykorzystywane są gospodarczo przez różnych użytkowników i w różnym zakresie. Z punktu widzenia interesów środowiska, w ramach gospodarki rybackiej, w jeziorach w których są do tego warunki, powinno się popierać gatunki należące do rodziny głąbielowatych Coregonidae - sielawę i sieję, oraz gatunki drapieżne - szczupaka i sandacza. Należy również pamiętać o utrzymywaniu populacji lina Tinta tinta, który zjadając masowo ślimaki, stanowi istotny czynnik redukujący ich liczebność, ci z kolei może przeciwdziałać nadmiernemu wzrostowi liczebności niektórych pasożytów ryb. Oczywiście zarybienia powinny być dostosowane do stanu wartości biologicznej zarybianego jeziora. Ta uwaga dotyczy również zarybień węgorzemAnguilla anguilla.
Prowadzona na jeziorach intensywna gospodarka węgorzowa odbiła się niekorzystnie na stanie biologicznym jezior, wpłynęła także zdecydowanie negatywnie na pogłowie innych gatunków ryb. Bardzo duże trudności w zakupie materiału obsadowego węgorza, jakie wystąpiły w ostatnich latach, spowodowały spadek jego pogłowia, co znalazło odbicie w wahaniach połowu tego gatunku w jeziorach. Sytuacja ta, choć niekorzystna ekonomicznie dla rybaków, powinna spowodować powrót do bardziej naturalnej gospodarki rybackiej w jeziorach KPK i przyczyni się do odbudowy naturalnego stada ryb na tym obszarze.
Mówiąc o ochronie prawnie chronionych gatunków ryb i innych zwierząt objętych gospodarką rybacką należy zaznaczyć, że są to gatunki nieatrakcyjne gospodarczo, a zatem nie są one celowo poławiane przez rybaków i wędkarzy. Powstrzymanie dalszego spadku ich liczebności związane będzie przede wszystkim z poprawą warunków środowiska. Uwaga ta może dotyczyć minoga, kozy, śliza czy różanki. W przypadku ostatniego z wymienionych gatunków, spadek liczebności populacji jest wynikiem spadku liczebności populacji szczeżui Anodonta sp. co ogranicza możliwości rozrodu różanki. Istotny wpływ na populację ryb ma także niszczenie siedlisk i możliwości rozrodu i odrostu młodzieży, przez ustawiczne i nierozsądne melioracje, prostowanie brzegu rzek i obniżanie poziomów lustra jezior i wód gruntowych.
Generalnie należy stwierdzić, że znajomość ichtiofauny w KPK, podobnie jak i w innych parkach krajobrazowych województwa gdańskiego, jest znikoma i ograniczona do często niezbyt poprawnych zapisów w księgach gospodarczych jezior. W celu zebrania wiarygodnych i szczegółowych danych o stanie ichtiofauny w KPK, powinno się tu przeprowadzić badania oparte na odłowach kontrolnych agregatem elektrycznym.
Wykaz gatunków ptaków gniazdujących i prawdopodobnie lęgowych w Kaszubskim parku Krajobrazowym, wymagających zabiegów czynnej ochrony
Status ochronny w Polsce:
G - gatunek objęty ochroną gatunkową
CZ - ochrona częściowa
Status lęgowy:
xx - gatunek lęgowy
x - gatunek prawdopodobnie lęgowy
Zasady ochrony:
OML - ochrona wszystkich miejsc lęgów na terenie Parku
ONML - ochrona najważniejszych miejsc lęgów na terenie parku
OBL - ochrona biotopów lęgowych na terenie Parku
ZGOBL - wprowadzenie określonych zasad gospodarowania w biotopach lęgowych na terenie Parku
ROG - zachowawcza ochrona gatunkowa
| l.p. | Gatunek | Status ochronny | Status lęgowy | Zasady ochrony |
| Gatunki zagrożone globalnie lub w skali Europy | ||||
| 1 | Bąk Botaurus stellaris | G | XX | OBL |
| 2 | Bocian czarny Ciconia nigra | G | X | OML |
| 3 | Bocian biały Ciconia ciconia | G | XX | ZGOBL, OML |
| 4 | Szlachar Mergus serrator | G | XX | ZGOBL, OML |
| 5 | Błotniak stawowy Cirrus earuginosus | G | XX | ONML, OBL |
| 6 | Orlik krzykliwy Aquila pomarina | G | X | OML |
| 7 | Derkacz Crex cred | G | XX | ZGOBL |
| 8 | Żuraw Grus grus | G | XX | OML,OBL |
| 9 | Lelek Caprimulgus europaeus | G | XX | ZGOBL |
| 10 | Zimorodek Albedo atthis | G | XX | OBL |
| 11 | Dzięcioł czarny Dryocopus maritus | G | XX | ZGOBL |
| 12 | Dzięcioł średni Dendrocopos medium | G | X | ZGOBL |
| 13 | Skowronek borowy Lululla arboreta | G | XX | ZGOBL |
| 14 | Świergotek polny Anthus campestris | G | XX | ZGOBL |
| 15 | Muchołówka mała Ficedula parva | G | XX | ZGOBL |
| Gatunki o ograniczonym zasięgu globalnym lub zagrożone w części areału europejskiego | ||||
| 16 | Brzegówka Riparia riparia | G | XX | ONML, OBL |
| 17 | Trzciniak Acrocephalus arundinaceus | G | XX | OBL |
| 18 | Zniczek Regulus ignicapillus | G | XX | ZGOBL |
| 19 | Pełzacz ogrodowy Certhia brachydactyla | G | XX | ZGOBL |
| Gatunki zmniejszające liczebność w Europie | ||||
| 20 | Kuropatwa Perdix perdix | G | XX | ZGOBL |
| 21 | Przepiórka Coturnix coturnix | G | XX | ZGOBL |
| 22 | Dzięcioł zielony Picus viridis | G | XX | ZGOBL |
| 23 | Muchołówka szara Muscicapa striata | G | XX | ZGOBL |
| Gatunki zagrożone w kraju ze względu na ograniczony zasięg lub liczebność | ||||
| 24 | Łabędź niemy Cygnus olor | G | XX | ONML, OBL |
| 25 | Gągoł Bucephala clangula | G | XX | OML, ONML |
| 26 | Nurogęś Mergus merganser | G | XX | ONML, OML |
| 27 | Jastrząb Accipiter gentilis | G | XX | ROG |
| 28 | Krogulec Accipiter nisus | G | XX | ROG |
| 29 | Kurka wodna Gallinula chloropus | G | XX | OBL |
| 30 | Sieweczka rzeczna Charadrius dubius | G | XX | ZGOBL |
| 31 | Samotnik Tringa ochropus | G | XX | ONML, OBL |
| 32 | Brodziec piskliwy Tringa hypoleucos | G | XX | ONML, ZGOBL |
| 33 | Śmieszka Larus ridibundus | G | XX | ONML |
| 34 | Siniak Columba oenas | G | XX | ZGOBL, OML |
| 35 | Pliszka górska Motacilla cinerea | G | XX | ZGOBL |
| 36 | Orzechówka Nucifraga caryocatactes | G | XX | OBL, ZGOBL |
| 37 | Kruk Corvus coraz | G | XX | ROG |
| 38 | Czyż Carduelis spinus | G | XX | ZGOBL |
| Gatunki nieliczne lub wykazujące spadek liczebności na Pomorzu | ||||
| 39 | Perkoz Tachybaptus ruficollis | G | XX | OBL |
| 40 | Perkoz dwuczuby Podiceps cristatus | G | XX | ONML, OBL |
| 41 | Czajka Vanellus vanellus | G | XX | OBL |
| 42 | Kszyk Gallinago gallinago | G | XX | OBL, ROG |
| 43 | Sowa uszata Asio otus | G | XX | ROG |
| 44 | Puszczyk Strix aluco | G | XX | ROG |
| 45 | Dzięciołek Dendrocopos minor | G | XX | OBL |
| 46 | Pliszka żółta Motacilla flava | G | XX | OBL |
| 47 | Białorzytka Oenanthe oenanthe | G | XX | ZGOBL |
| 48 | Świerszczak Locustella naevia | G | XX | OBL |
| 49 | Strumieniówka Locustella fluviatilis | G | XX | OBL |
| 50 | Rokitniczka Acrocephalus schoenobaenus | G | XX | OBL |
| 51 | Raniuszek Aegithalos caudatus | G | XX | OBL |
| 52 | Dziwonia Carpodacus erthrinus | G | XX | OBL |
Oprac. Maciej Gromadzki, Ryszard Bartel, Arkadiusz Sikora